پل نگار پایگاه تحلیلی خبری
نوشته های مشابه
به گزارش پل نگار ،درلرستان بیش از ۱۵ تالاب طبیعی وجود دارد که شامل تالابهای یازده گانه پلدختر، تالاب بیشه دالان بروجرد، تالاب تنوردر دورود، تالاب گهر کوچک و تالاب کارستی غار ماهی کور است، البته تالابهای مصنوعی زیادی نیز از جمله سد هاله کوهدشت، سد مروک، سد ایوشان، سد خان آباد، سد حوضیان، سد رودبار و ده‌ها آبگیر و سد خاکی دیگر در سطح استان وجود دارد.
حیات تالابهای استان را وجود زهکش، تغییر کاربری، تصرف غیر قانونی و ظرف یک دهه اخیر خشکسالی تهدید می‌کند به طوری که طبق مستندات تالابهای مهم استان در حال حاضر خشک هستند، با توجه به اینکه تالاب‌ها به عنوان سرمایه ملی محسوب می‌شوند و از طرفی نقش برجسته‌ی که تالاب‌ها در کنترل سیلاب و افزایش خسارات ناشی از سیل و نیز تغذیه سفره‌های آب زیرزمینی داشتند احیا آنها ضروری است.
از جمله مهمترین مشکلات احیای تالابهای استان، وجود سند زراعی و مستثنیات اراضی تالابی با مالکیت اهالی منطقه است، که مانعی جهت اقدامات اجرایی و راهکارهای احیائ تالاب است.
اما نکته مهم در احیا تالاب‌ها جلب مشارکت‌های مردمی و توانمندسازی جوامع محلی است، آموزش و آگاهی‌ها بایستی به شکلی باشد که جوامع بومی و محلی که در نزدیکی آنها زندگی می‌کنند به عنوان مطالبه‌گر اصلی برای حیات و احیا تالاب ها تلاش کنند، چرا که اقتصاد روستائیان معمولا متکی به آب و زمین کشاورزی است، بنابراین معیشت های جایگزین اقتصادی صورت کاربردی تعریف شود.
با وجود اینکه بارها و بارها کارشناسان، مسوولان و اصحاب رسانه در خصوص وضعیت نامساعد تالابهای هشدار داده‌اند اما تاکنون اتفاق قابل توجهی در حوزه تالابهای استان رخ نداده است.
کاهش سی درصدی سطح آبی تالاب‌ها
معاون فنی اداره کل حفاظت محیط زیست لرستان با اشاره به کاهش سی درصد سطح آبی تالاب‌ها به علت خشکسالی و کاهش بارش‌ها، می‌گوید: ایجاد زهکش، تغییر کاربری اراضی تالابی برای امور کشاورزی، بهره‌برداری خارج از ظرفیت در تالاب‌ها، تغییر اقلیم و خشکسالی‌های متوالی، کاهش آب ورودی به تالاب‌ها از منابع آب بالا دست از مواردی است که حیات تالاب‌ها را با خطر مواجه کرده است.
ورود انواع آلاینده‌های بیولوژیکی، شیمیایی و فیزیکی گسیل شده از مزارع کشاورزی، شهرها و آبادی‌ها و صنایع همچنین رسوبات ناشی از فرسایش خاک‌های بالادست، چرای بی رویه ، ایجاد باغات و کاشت گونه‌های زراعی آب بر درسطح حوضه تالاب‌ها از دیگر تهدیدهایی است که نبی الله قائد رحمتی مطرح می‌کند.
حقابه تالاب‌ها چالش جدی احیا
وی می‌افزاید: متاسفانه با وجود تلاش‌های فراوان مهمترین تهدید تالابهای استان همچنان در وهله اول حق آبه تالاب‌ها است که بایستی استمرار داشته باشد و بعد از آن نیز مصارف آب تالاب‌ها برای کشاورزی که از عوامل مهم عدم تحقق حق آبه تالابهای استان است.
معاون فنی اداره کل حفاظت محیط زیست لرستان با تاکید بر اینکه باید به سمت معیشت‌های جایگزین و اصلاح الگوی کشت در تالاب‌ها و حاشیه آنها و کلا حوضه آبخیز تالاب‌ها حرکت کنیم، می‌گوید: جلب رضایت و اعتماد جوامع بومی محلی در تمامی مراحل پروژه احیاء با استفاده از روش‌های آزموده شده در سایر تالابهای کشور، تدوین برنامه مدیریت زیست بومی منطقه بر اساس واقعیت‌ها و شرایط موجود، اجرای بخشی از برنامه‌های پروژه معیشت پایدار با تالاب به عنوان جلب مشارکت مردمی و اعتمادسازی در منطقه از راهکارهای احیا تالابهای استان است.
قائدرحمتی بیان می‌کند: رفع اراضی تصرف شده با استفاده از راهکارهای مدیریتی یا خرید مستثنیات، حذف زهکش در عرصه تالابی، پیاده سازی برنامه‌های خروجی، طرح‌های معیشت پایدار و مدیریت زیست بومی جهت پایداری مشارکت‌ها در حفظ و احیائ تالاب‌ها موثر است.
وی در بخش دیگری از صحبت‌های خود با اشاره به اینکه از سال ۹۲ تاکنون شش میلیارد تومان برای تالابهای استان هزینه شده است، می‌گوید: احداث سه پاسگاه محیط بانی در تالابهای پلدختر، بیشه دالان بروجرد و دریاچه گهر، تثبیت بخشی از واریزه‌های بالادست دریاچه گهر، انجام مطالعات تعیین حق آبه تالابهای استان، تدوین برنامه عمل مدیریت مشارکتی محیط زیست پیرامون تالاب بیشه دالان بروجرد و تالابهای پلدختر از جمله اقدامات انجام شده اداره کل حفاظت محیط زیست لرستان است.
معاون فنی اداره کل حفاظت محیط‌زیست لرستان می‌افزاید: تدوین برنامه مدیریت زیست بومی تالاب پلدختر (گوری بلمک)، بیشه دالان بروجرد با مشارکت جوامع محلی، مشارکت و آگاه رسانی جهت حفاظت و احیاء بیشه دالان بروجرد، دریاچه گهر و تالابهای پلدختر، تدوین و اجرای برنامه معیشت جایگزین و سازگار با اکوسیستم تالابهای پلدختر و بیشه دالان بروجرد، تدوین برنامه بررسی پتانسیل تالاب های یازده‌گانه پلدختر برای قرارگرفتن در فهرست کنوانسیون رامسر همچنین تدوین و اجرای برنامه عملیاتی ظرفیت سازی، مشارکت و آگاهی رسانی گروه‌های مخاطب جهت حفاظت و احیاء تالابهای استان از دیگر اقدامات انجام شده است.
تعیین حد و بستر راهی برای احیا تالاب‌ها
مجری پروژه مطالعات تعیین حد بستر و حریم تالابهای استان نیز با اشاره به اهمیت مطالعه تالاب‌ها می‌گوید: مطالعه تالابهای استان در راستای تعیین حد و بستر اولین قدم برای احیا و حفاظت تالاب‌ها قلمداد می‌شود، مطالعه تالابهای استان با استفاده از بازدیدهای میدانی، تصاویرماهواره‌ی، نقشه‌برداری و پرس و جو از جوامع بومی در قالب یک سری پروژه توسط شرکت اب منطقه‌ی و محیط زیست استان آغاز و به پایان رسیده است.
نرگس بیرانوند می‌افزاید: پس از مطالعات انجام شده حد و بستر تالاب بیشه دالان بروجرد ۴۹۰ هکتار، تنور در دورود ۱۴۵۰ هکتارو گوری بلمک ۵۹۵ هکتار مشخص شد، همچنین بر اساس مطالعات انجام شده تعداد تالابهای پلدختر به ۱۶ تالاب رسید، معیار ما برای تعیین حد و بستر تالاب‌ها بیشترین حد آبی بود که در گذشته داشته‌اند.
وجود زهکش اصلی‌ترین عامل خشک شدن تالاب‌ها
وی در ادامه به عواملی که منجر به خشک شدن تالابهای استان شده است اشاره می‌کند و می‌گوید: وجود زهکش، حفر چاه در محدوده تالاب‌ها، تغییر کاربری، شکار بی رویه، تصرف غیر قانونی اراضی تالاب‌ها و البته خشکسالی از مهمترین مواردی است که تالابهای استان را تهدید می‌کند.
مجری پروژه مطالعات تعیین حد بستر و حریم تالابهای استان در پاسخ به این پرسش که وضعیت تالابهای استان در حال حاضر چگونه ارزیابی می‌کنید، توضیح می‌دهد: واقعیت این است که حال تالابهای استان ناخوش است همه مواردی که پیشتر به آن اشاره شد به ویژه ایجاد زهکش سبب شده که وضع تالابهای استان خوب نباشد.
بیرانوند در ادامه به راهکار حفاظت و احیا تالابهای استان اشاره و می‌افزاید: جلوگیری از تغییر کاربری، تعیین متولی و مدیریت واحد، جلوگیری از صدور سند به نام اهالی، تعیین حریم اکولوژیکی و آبی تالاب‌ها، حقابه ، ارتقائ سطح حفاظت تالاب‌ها، ایجاد منطقه صید و شکار ممنوع، مشارکت جوامع محلی، تخصیص منابع ملی برای حفاظت انجام مطالعات به منظور آب مورد نیاز از عمده ترین راهکارهایی است که می‌توان بیان کرد.
جانمای و تثبیت حد بستر تالاب‌ها
مدیردفترمهندسی رودخانه شرکت آب منطقه‌ی لرستان نیز به یکی از اقدامات مهم در حوزه تالاب‌ها اشاره می‌کند و می‌گوید: جانمایی و تثبیت نقشه‌های حد بستر و حریم تالاب‌هایی که مطالعه شده درسامانه کاداستر ثبت اسناد کشور اقدام مهمی است که انجام شده است، با این کار اگر شخصی ادعای مالکیت اراضی تالابی را اشته باشد با ورود به سیستم با مشکل مواجه می‌شود زیرا این اراضی به اسم تالاب‌ها تثبیت شده است.
بهزاد جوادی می‌افزاید: طبق قانون هم تعدی و تجاوز به اموال دولتی و انفال جرم است، بنابراین جانمایی و تثبیت نقشه‌های حد بستر و حریم تالاب‌ها می‌تواند در حفاظت از تالاب‌ها اقدام خوبی باشد، اما افرادی که سند اراضی محدوده تالاب‌ها را دارند از طریق دفتر حقوقی به دنبال خلع ید هستیم.
وی ادامه می‌دهد: به عنوان نمونه تالاب گوری بلمک پل‌دخترکه یکی از مهمترین عرصه‌های تالابی استان است دهه ۷۰ به دلیل آب گرفتگی جاده دسترسی به استان خوزستان ناشی از بالا آمدن آب تالاب یک زهکش برای خروج آب تالاب ایجاد می‌شود، همان زمان عده‌ی با استفاده از شرایط به وجود آمده پس از تخلیه آب تالاب اقدام به کشاورزی و در نهایت اخذ سند مالکیت در محدوده تالابی می‌کنند.
مدیرمهندسی رودخانه شرکت آب منطقه‌ی لرستان بیان می‌کند: هم اکنون محدوده تالابی براساس استعلام از اداره کل منابع طبیعی جزء مستثنیات اعلام شده است، اکنون که موضوع مطالعه تالاب ها در میان است وارد هجمه بزرگی شده‌ایم آنها می‌گویند زمین ما است و ما می‌گوییم محیط تالاب است.
انتهای پیام/خ
