پل نگار پایگاه تحلیلی خبری
نوشته های مشابه
به گزارش پل نگار،اگر تخمك لقاح يافته در هر جاي ديگري غير از جداره داخلی رحم مستقر شود و شروع به رشد كند، بارداري نابجا يا خارج از رحم اتفاق مي افتد.
در حالت عادي بعد از اينكه تخمك بارور مي شود به حركت خود كه از تخمدان شروع شده بود ادامه مي دهد تا از لوله به رحم برسد و بر روي ديواره حفره رحمي جايگزين شود. اگر به دلايل مختلف مثل تنگي لوله هاي رحمي بر اثر چسبندگي ناشي از عفونت يا جراحي هاي شكمي اين حركت متوقف شود، تخم لقاح يافته ممكن است در محل تنگي لانه گزيني كرده و به رشد خود ادامه دهد. تخمک بارور در سطح لولۀ رحم می‌ماند و در همان جا بارداری به وقوع می‌پیوندد و پیشرفت می‌کند. به محض اینکه حجم پیدا کرد، لولۀ رحم دیگر حالت انعطاف پذیری ندارد و در هم می‌شکند.
از آنجا كه اكثر بارداري هاي خارج رحمي در يكي از لوله هاي رحم رخ مي دهد آنرا بارداري لوله اي نيز مي نامند. با احتمال بسيار كم ممكن است بارداري خارج رحمي در محلهاي ديگري نيز ديده شود. بارداري نابجا ممكن است در مكان هاي احتمالي ديگري نظير تخمدان، دهانه رحم، گردن رحم، حفره شکمی و يا بخش هاي ديگر شكم نیز رخ دهد. البته معمول ترین نوع حاملگي نابجا، بارداري لوله ای است و انواع غیر معمول آن حاملگی هتروتوپیک ، حاملگی شکمی، حاملگی تخمدانی، حاملگی بینابینی، حاملگی سرویکال، حاملگی در اسکار سزارین مي باشد. در موارد بسیار نادر امکان دارد حاملگی خارج از رحم همزمان با حاملگی نرمال (درون رحمی) رخ دهد. که به آن حاملگی هتروتوپیک (heterotopic) اطلاق می شود يعني همراه با يك بارداري رحمي يك تخم ديگر نيز در جايي خارج از رحم جايگزين شود و باردراي خارج رحمي صورت گيرد كه البته اين اتفاق در IVF كه تخمك ها بطور مصنوعي لقاح يافته و به داخل رحم تزريق مي شوند، ممكن است ديده شود. .
از هر ۵۰ حاملگی ممکن است یکی خارج از رحم باشد.
خطرات عدم درمان بارداري خارج از رحم
هيچ راهي براي جابجايي محل تخم و انتقال و كاشتن آن در رحم وجود ندارد بنابراين تنها راه درمان ختم حاملگي است. اگر بارداري خارج رحمي به موقع تشخيص داده نشود و مورد درمان قرار نگيرد، اصلی ترین خطری که توسط حاملگی خارج از رحم ایجاد می شود، پارگی است که به خونریزی داخلی منجر می شود. زيرا با رشد سلولي و بزرگ شدن جنين احتمال پارگي لوله هاي رحمي وجود دارد. متاسفانه در چنين حالتي آسيب جدي يا از دست دادن كامل لوله یا عدم توانایی در عملکرد درست آنها در آینده اتفاق مي افتد.
اين واقعه با درد شديد و خونريزي همراه است كه نهايتاً منجر به شوک هموراژیک كه يك اورژانس پزشكي است، مي شود. در هنگام شوک هموراژیک بیمار رنگ پریده شده، لب هایش سفید و دست و پایش سرد می شود. عرق سردی ممکن است به صورت یا اندام هایش بنشیند. احساس سرما، احساس تشنگی، تند تند نفس كشيدن. تعداد ضربان قلبش بالا، كاهش سطح هوشیاری و در نهايت از هوش رفتن از نشانه هاي شوك هموراژيك مي باشد. در اين شرايط اگر درمان سريع مقدور نباشد خونريزي شديد داخلي حتي منجر به مرگ نيز خواهد شد.
اصلی ترین دلیل شکست در نجات جان مادر عدم موفقیت برای ارایه به موقع مراقبت های پزشکی است.
عوامل افزايش ریسک ابتلا به بارداري خارج از رحم
بارداري خارج رحمي در دوره فعاليت جنسي هر خانمي ممكن است روي دهد. نکته ای که باید در نظر داشت این است که حاملگی خارج از رحم، ممکن است در فردی که هیچ يك از عوامل زير را ندارد نیز رخ دهد، اما بعضي شرايط احتمال وقوع آن را افزايش مي دهد. با توجه به رشد سه برابري تعداد حاملگي هاي خارج رحمي در سال هاي اخير، اطلاع از فاكتورهاي افزايش دهنده اين مشكل، مي تواند به پيشگيري يا تشخيص به موقع آن كمك نمايد.
هرگونه نقص در لوله های فالوپ يا آسيب ديدگي لوله ها ناشي از ابتلا به عفونت هايي كه مي توانند موجب التهاب و عفونت لگن يا PID شوند، می تواند ریسک ابتلا به حاملگی خارج از رحم را افزایش دهد. بيماري هاي مقاربتي بخصوص عفونت با كلاميديا و بيماري سوزاك حتي اگر علائم واضحي براي شما نداشته باشند ممكن است سبب درگيري لوله ها شوند. سابقه انجام هرگونه عمل جراحی بر روی لوله های فالوپ نیز همین اثر را دارد. عفونت، نقایص مادرزادی و یا وجود تومور در لوله های فالوپ نیز ریسک ابتلا را افزایش می دهد.
بارداري بعد از بستن لوله ها (انجام جراحي براي جلوگيري از باردراي دائم)، يا انجام يك جراحي ديگر جهت باز كردن مجدد لوله ها
انجام هر نوع عمل جراحي در ناحيه لگن مانند جراحي هاي كيست تخمدان و فيبروم، برداشتن آپانديس، يا حتي سزارين قبلي خطر ابتلا به حاملگي خارج از رحم را افزايش مي دهد.
بیماری های مربوط به تورم لگن (PID) یا عفونت های لگنی، عفونت در دستگاه تناسلی زنان که معمولاً به علت وجود کلامیدیا بروز می کند. عفونت لگنی نیز فاکتور خطر آفرین دیگری است که ریسک ابتلا به این عارضه را افزایش می دهد. عفونت های لگنی معمولاً توسط ارگانیسم هایی که از طریق رابطه جنسی منتقل می شوند و یا عوامل دیگر بروز می یابد. به طور معمول، جداره داخلی لوله های فالوپ توسط برآمدگی هایی که به مو شباهت دارند پوشیده شده است که سیلیا نامیده می شود. سیلیا به تخمک ها کمک می کند که به آرامی از تخمدان به سمت رحم حرکت کنند. اگر سیلیا به علت عفونت آسیب ببیند، انتقال تخمک ها مختل می شود و تخمک لقاح یافته موفق نمی شود به رحم برسد و نتیجتاً حاملگی خارج از رحم رخ می دهد. انسداد و چسبندگی لوله های فالوپ نیز تأثیر مشابهی دارند.
سابقه بارداري خارج رحمي (بالاترین ریسک ابتلا: ۱۵% پس از تجربه حاملگی خارج از رحم اول و ۳۰% پس از تجربه حاملگی خارج از رحم دوم)
بارداري در حين استفاده از IUD؛ البته وجود IUD باعث بارداري خارج رحمي نمي شود، بلكه اثر جلوگيري آن در بارداري هاي داخل رحمي است. بدين معنا كه اگر قرار باشد بارداري خارج رحمي اتفاق بيافتد به احتمال كمتري از يك بارداري طبيعي مي تواند از آن جلوگيري كند.
اندومتریوز (رشد بافت‌های همانند رحم در جاهایی بیرون از رحم)
فیبروم (تومورخوش خیم عضلهٔ صاف رحم)
اگر قبلا تشخيص ناباروري براي شما داده شده و يا درمان شده ايد. از آنجا كه برخي از ناباروري ها به علت اختلال در لوله هاي رحم رخ مي دهند، در اينصورت شما نسبت به افراد عادي احتمال بيشتري براي بارداري خارج رحمي داريد.
اگر مادر شما حين بارداري شما داروي دي اتيل استيل بسترول يا DES مصرف كرده باشد.
احتمال وقوع بارداري خارج رحمي در خانمهاي مسن تر بيشتر است.
مصرف سیگار در دوران نزدیک به لقاح
استفاده مرتب از دوش واژينال
علائم و نشانه های بارداري خارج از رحم
علائم بارداري خارج رحمي معمولا شش تا هشت هفته پس از آخرین قائدگی طبیعی بروز می یابد، اگر چه برخي نيز اين علائم را حدود هفته چهارم دارند. اما در صورتی که حاملگی خارج از رحم در جایی بغیر از لوله های فالوپ رخ داده باشد امکان دارد این علايم تا قبل از اينكه سونوگرافي سه ماهه اول بارداري انجام شود تشخيص داده نشود.
مشاهده هر یک از این علائم می تواند به معنای حاملگی خارج از رحم باشد اما نه بطور قطعی. امکان دارد سقط جنین نیز علائم مشابهی داشته باشد.
علائم ممكن است در افراد مختلف متفاوت باشد كه معمولاً بستگي به محل قرار گيري تخم نيز دارد. بهترين حالت اين است كه بارداري خارج رحمي در مراحل اوليه و با كمترين علائم تشخيص داده شود تا از خطر پارگي لوله و خونريزي شديد جلوگيري بعمل آيد. متأسفانه ده تا بيست درصد از زنانی که این علائم را مشاهده می کنند تشخیص نمی دهند که اینها علائم حاملگی خارج از رحم است. بنابراین تشخیص و مراجعه به مراکز درمانی تا زمانی که با یک حالت اورژانسی مثل فشار خون پایین، ضربان قلب ضعیف اما تند، رنگ پریده و احساس گیجی مواجه شوند به تعویق می افتد.
با اين حال گاهي علائم واضحي وجود ندارد. در بارداري خارج رحمي معمولا تست هاي خانگي حاملگي مثبت نمي شوند، بنابراين بهتر است اگر احتمال بالايي براي حاملگي وجود دارد و حتي بعد از تاخير در پريود تست مثبت نشده است، براي انجام بررسي به پزشك مراجعه شود.
در صورت بروز هر كدام از نشانه هاي زير به خصوص در سه ماهه اول بارداري با پزشك مشورت شود :
درد يا گرفتگي در ناحيه لگن كه معمولا به صورت درد ناگهاني، ثابت و شديد بروز مي كند.
دردهای تیز در ناحیه پایین شکم، هنگام لمس يا سرفه يا در حين حركات روده ها و اجابت مزاج
احساس درد در یکی از طرفین شکم
حالت تهوع و استفراغ در هنگام دردهاي شكمي و لگن
فشار خون پایین
خونریزی واژینال مداوم يا منقطع یا لکه بینی قهوه اي ( ممكن است با خونريزي قاعدگي اشتباه شود، به خصوص اگر انتظار بارداري وجود نداشته باشد.)
احساس درد در ناحیه شانه، گردن و مقعد، درد شانه در يك سمت به خصوص موقع دراز كشيدن بدليل پاره شدن لوله و تحريك صفاق در ناحيه اي بين سينه و شكم رخ مي دهد. اين علامت براي اقدام در جهت درخواست درمان سريع پزشكي بسيار مهم است.
ضعف، گيجي، احساس غش به دليل پاره شدن لوله های فالوپ كه خونریزی شدید و متعاقباً شوك و بی هوشی را به دنبال خواهد داشت.
تشخیص بارداري خارج از رحم
اولین مرحله برای تشخیص حاملگي خارج ار رحم، پرسش و پاسخ بین بیمار و پزشک و همچنین معاینه پزشک است، اما از آنجا كه امكان وجود بسياري از علايم فوق در يك بارداري طبيعي نيز هست، براي تشخيص قطعي حاملگي خارج رحمي از روش هاي زير نيز استفاده مي شود:
انجام آزمايش خون: تست کمی بارداری (مثبت یا منفی بودن) و یا تست کیفی يعني اندازه گيري مقدار HCG در خون (اندازه گیری سطح هورمون ها)
در يك بارداري طبيعي مقدار گنادوتروپين جفتي انساني (HCG) به سرعت افزايش مي يابد و اگر سطح HCG آن طور كه انتظار مي رود افزايش نيابد، به وجود نوعي بارداري غير طبيعي مشكوك مي شويم. در صورت وجود بارداري خارج رحمي، ممكن است سطح HCG افزايش يابد ولي در سونوگرافي، هيچ نشانه اي مبني بر بارداري درون رحم ديده نمي شود.
معاينه داخلي از طريق واژن: احتمالا دهانه رحم بسيار دردناك بوده و ممكن است در معاينه لگني توده اي در ناحيه لوله ها و خارج از رحم لمس شود.
سونوگرافي يا سونوگرافی ترانس واژینال: البته امکان دارد با وجود انجام این تست پزشک نتواند نظر قطعی بدهد اما می تواند عدم وجود جنین در رحم را تشخیص دهد، همچنين پزشك ممكن است توده اي در ناحيه لوله فالوپ يا تخمدان را مشاهده كند و يا به دليل پارگي لوله يا خونريزي، مقداري خون در حفره شكم ببيند.
لاپاروسكوپي: گاهي حتي با انجام آزمايشات فوق تشخيص قطعي حاملگي خارج رحمي امكان پذير نيست و يا بسيار شبيه به علائم سقط مي باشد. بنابراين ممكن است پزشك فرد را تحت نظر بگيرد يا درخواست لاپاروسكوپي نمايد. با لاپاراسكوپي برش هاي بسيار كوچكي در ناحيه ناف و بخش تحتاني شكم ايجاد مي شود و پزشك داخل شكم و اعضاي لگني را با وسيله كوچكي به نام لاپاروسكوپ مشاهده مي كند. با اين روش مي توان محل دقيق بارداري خارج رحمي را نيز پيدا نمود.
درمان بارداري خارج از رحم
حاملگی نابجا یا خارج رحمی از مهم‌ترین شرایط اورژانسی بارداری محسوب میشود كه تشخیص هر چه سریع تر آن موجب نجات مادر و حفظ باروری مجدد وی می‌گردد، روش درمان (دارويي يا جراحي) به زمان تشخيص، ميزان قطعي بودن تشخيص، اندازه جنين و همچنين به تكنيك هاي در دسترس بستگي دارد و هدف پزشك خارج كردن جنين و حفظ توانايي باروري است.
درمان دارویی : حفظ قدرت باروری برای آینده
در مواردی که بارداری خارج از رحم زود تشخیص داده شود، اگر اندازه جنين هنوز كوچك و بارداري به وضوح در خارج از رحم باشد، مي توان از درمان دارويي استفاده كرد. درمان غير جراحي يك بارداري خارج رحمي بدون پارگي، استفاده از نوعي داروي ضد سرطان به نام متوتركسات است كه درون مجرای فالوپ تزریق میشود و مولکول های آن رشد سلولی تخمک را متوقف می‌کنند و سلول های موجود را از بین می‌برند. اين دارو كه به صورت تزريق داخل وريدي در بيمارستان يا درمانگاه بيماران سرپايي، تجويز مي شود می‌تواند با بی حسی عمومی بدن انجام شود ولی نیازی به بستری
شدن نیست. بیمار همان روز می‌تواند بیمارستان را ترک کند اما باید حدود پانزده روز بعد، مجدداً برای معاینه مراجعه کند. در صورتي كه سطح HCG پس از اين روش درماني كاهش يابد، نشانه به پايان رسيدن بارداري است و پس از آن علايم نيز بهبود مي يابند. با اين حال ممكن است بعد از استفاده از دارو نيز نهايتا نياز به جراحي وجود داشته باشد.
این درمان قدرت باروری در آینده را از بین نمی‌برد و فرد می‌تواند چند ماه بعد از این درمان، باردار شود.
درمان جراحی: محافظت کننده
جراحی می‌تواند به صورت لاپاراسكوپی یا لاپاراتومی (باز كردن شكم) صورت گیرد. اگر بتوان این نوع حاملگی را در مراحل اولیه تشخیص داد و اندازه آن زیر ۴ سانتی‌متر باشد، می‌توان از جراحی لاپاراسكوپی استفاده كرد.
بعد از جراحی میزان HCG خون تا زمان به صفر رسیدن یعنی ۲۱ هفته بعد اندازه‌گیری میشود.
لاپاراسكوپي
اگر وضعيت مادر خوب بوده و جنين نيز هنوز خيلي بزرگ نشده باشد كه آسيب به لوله هاي رحمي وارد كرده باشد مي توان از جراحي لاپاروسكوپي نيز براي خارج كردن آن استفاده كرد. در لاپاروسكوپي با استفاده از يك دوربين بسيار كوچك داخل لگن مشاهده شده و جراحي نيز با لوازم بسيار ريز و دقيق انجام مي شود. اين عمل با بي حسي موضعي انجام مي شود و نقاهت آن كمتر از يك هفته خواهد بود.
بنابر وضعیت مجرای آسیب دیده، نگه داشته یا حذف میشود، هر تصمیمی بستگی به شرایط مجرا دارد. بنابراین معمولاً در بیشتر موارد قدرت باروری حفظ میشود.
لاپاراتومي، جراحي باز
در صورت افزايش سن بارداري و سايز جنين، زمانی که تخمک به پیشرفته ترین مرحله اش می‌رسد، خطر از بین رفتن مجرای فالوپ بسیار بالا مي رود و منجر به آسيب جدي در ناحيه و خونريزي مي شود. در اين زمان بهترين روش جراحي و باز كردن شكم با بيهوشي است تا جنين و كليه نسوج آسيب ديده خارج شود. ممكن است در شرايطي بتوان لوله رحم را ترميم كرد اما گاهي لازم است كل يك لوله (مجرای فالوپ) به طور كامل خارج شود (سالپنژکتومی) و اين مساله روي توانايي باروري در آينده تاثيرگذار خواهد بود و تنها در شرایطی می‌توان امکان بارداری در آینده را متصور بود که مجرای دیگر کاملاً سالم باشد.. دوره نقاهت در جراحي شكمي حدود ۶ هفته خواهد بود..
بنابراين بهتر است سعي شود پيش از پارگي و تخريب لوله، حاملگي خارج رحمي تشخيص داده شود. با تشخيص زود هنگام مي توان مانع از بروز خونريزي داخلي بدليل پارگي و خونريزي لوله و احتمالا از دست دادن لوله رحمي شد. اغلب بارداري هاي خارج رحمي حدود هفته هاي ۶ تا ۸ بارداري شناسايي مي شوند.
كليد تشخيص زود هنگام، آگاهي و توجه به علائم، ارتباط با پزشك و پيگيري وجود هر نوع علامت و شدت آن است.
در موارد بسیار کمی، رحم نیز آسیب می‌بیند که در این شرایط باید اقدام به هیسترکتومی (خارج کردن رحم) نمود، که مسلماً در آن صورت هر گونه بارداری غیرممکن خواهد بود.
احتمال وقوع مجدد بارداري خارج از رحم
شانس بروز مجدد حاملگي خارج رحمي در كسانی كه یك بار سابقه بارداري خارج از رحم داشته اند، حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد است كه اين ميزان بسته به دلايلي همچون علت به وجود آمدن اولين بارداري خارج رحمي و روش درماني استفاده شده، متفاوت مي باشد. به عنوان مثال اگر دليل بروز بارداري نابجا، عفونت و انسداد لوله اي باشد، ممكن است همان تاثير را مجدداً بر لوله ديگر رحم گذاشته و احتمال وقوع مجدد آن را تا ۸۵ درصد افزايش دهد. بنابراين اين افراد بايد درمان و كنترل اين دسته از مشكلات را بطور جدي پيگيري نمايند.
خانم هايي كه سابقه حاملگی خارج رحمی داشته‌اند، چنانچه با تاخير دوره قاعدگی یا تغيير در خونریزی یا درد غیرطبیعی ناحیه شكم مواجه شدند، حتما باید به پزشك مراجعه نمايند. همچنين قبل از تصميم و اقدام جهت حاملگي و يا داشتن علائم بارداري نيز مي بايست سریعاً به پزشك متخصص مراجعه شود. گاهی لازم است سطح هورمون HCG خون از روز دهم حاملگی ثبت و سونوگرافی در هفته ششم حاملگی برای اطمینان از پیشرفت طبیعی بارداری انجام گیرد.
بسیاری از زنان می‌توانند بعد از یك حاملگی خارج رحمی، حاملگی طبیعی داشته باشند و هرگز نباید نگران تكرار این نوع حاملگی باشند.
وضعیت باروری بعد از بارداری خارج از رحم
شانس بارداری موفق
احتمال داشتن یک بارداری سالم پس از تجربه بارداری خارج از رحم بستگی به علت اولين بارداري خارج رحمي، روش درماني مورد استفاده و در نهايت ارتباط مستقيمي با سلامت لوله های فالوپ دارد
لوله های فالوپ هیچ نقشی در کنترل چرخه عادت ماهیانه ندارند. چرخه عادت ماهیانه توسط هورمون های تولید شده در قسمت های مختلف بدن و عمدتا در تخمدان ها کنترل می شود. بنابراین حتي در صورت حذف لوله های فالوپ ممکن است عادت ماهیانه همچنان یک بار در ماه ادامه یابد. اما در صورتی که هر دو لوله فالوپ حذف شوند، بارداری باید توسط روش های درمان ناباروری مانند IVF که جهت قرار دادن تخمک لقاح یافته در محل مناسب می باشد، انجام گیرد.
اگر یکی از تخمدان ها در اثر بارداری خارج از رحم برداشته شود، تخمدان دیگر اغلب این موضوع را جبران و هورمون کافی را جهت کنترل چرخه قاعدگی تولید می کند.
زمان مناسب برای بارداری مجدد
پزشكان توصیه می‌كنند كه اگر در بارداری خارج از رحم قبلي متوتروکسات تزریق شده باشد تا ۳ ماه بارداری بعدی به تعویق بیفتد تا وضعیت جسمی برای بارداری طبیعی كاملا بهبود پیدا كند، زیرا این دارو می تواند سوخت و ساز بدن را تغییر دهد و بر سلول های بارداری در حال رشد شما تاثیر منفی بگذارد.
اگر جهت درمان بارداری خارج از رحم دو بار در فاصله یک هفته متوتروکسات تزریق شده باشد توصیه می شود پس از گذشت شش ماه، تلاش برای بارداری مجدد را آغاز شود. تا زمانی که میزان هورمون بارداری یا hCG به کمتر از mIU/ml 5 نرسیده باشد، مصرف اسید فولیک توصيه نمي شود، ولی سه ماه قبل از تلاش برای بارداری مجدد، باید مصرف اسید فولیک را آغاز نمود.
به طور معمول بیش از ۶۵ درصد از زنان ظرف مدت ۱۸ ماه پس از بارداری خارج از رحم، موفق به داشتن یک بارداری سالم می شوند.
وضعیت روحي و جسمي بعد از بارداری خارج از رحم
بي شک ابتلا به بارداري خارج رحمي يك اتفاق ناراحت كننده براي زوجين است، شرايط جسمي نامناسب به دليل قرار گرفتن تحت عمل جراحي يا درمان دارويي، تغيرات هورموني سريع، اوضاع روحي به هم ريخته به دليل تجربه يک بارداري ناموفق و ترس و دلهره براي بارداري هاي بعدي همگي ممكن است حالت كلافگي و افسردگي را در افراد ايجاد كند. بنابراين بهتر است زوجين قبل اقدام به بارداري مجدد فرصت كافي را به خود داده تا از نظر جسمي، روحي و عاطفي به وضعيت مطلوبي برسند.
همان طور كه در بالا ذكر شد، بسياري از متخصصين توصيه مي كنند كه حداقل ۳ تا ۶ ماه پس از درمان اقدامي جهت بارداري صورت نگيرد تا بدن شرايط سلامتي را بدست آورد. البته ريسك بارداري خارج رحمي مجدد حتي بعد از اين زمان نيز كاهش نمي يابد و به عواملي كه اشاره شد مرتبط است. بنابراين قبل از هر تصميم و اقدامي جهت حاملگي مجدد بهتر است با پزشك متخصص مشورت گردد؛ همچنين زوجين در مورد احساسات و نگراني هايشان با يكديگر صحبت كنند. البته ممكن است احساس غم و نگراني به وجود آمده مانع بيان عواطف و دريافت حمايت از يكديگر گردد، پس در صورت احساس نياز، به يك مشاور روانشناسي يا روانپزشك براي كمك در تسريع بهبودي مراجعه شود تا تا راهکارهاي لازم براي بازگشت به زندگي به شما ارائه شود.
نویسنده:طاهره شاکرمی
انتهای پیام/
